Het is 2016 en de strijd om Mosoel is net begonnen. Iraakse troepen trekken vanuit het oosten straat per straat door de stad. Na meer dan twee jaar onder controle van de groep van de Islamitische Staat (IS), wordt Mosoel opnieuw door de Iraakse regering ingenomen.
Nog voor zonsopgang wordt bij Intissar, een vroedvrouw uit Mosoel, op de deur geklopt. Een jongeman in paniek smeekt haar om met mee te gaan naar zijn huis, waar zijn tienervrouw op bevallen staat van hun eerste baby. Intissar is bang, maar omdat veel vrouwelijke verloskundigen uit de stad en het land zijn gevlucht voor IS en de meeste kraamklinieken in de stad niet meer operationeel zijn, is de nood aan vroedvrouwen voor een thuisgeboorte nog nooit zo groot geweest. Intissar stemt snel toe.
Intissar vertelt. "Vroedvrouw is een prachtig beroep, omdat we met de vrouwen kunnen meeleven, hun verhalen horen en hun momenten van verdriet en geluk kunnen delen. Dat is echt nodig in tijden van oorlog. Tijdens het laatste conflict hielp ik vrouwen thuis bevallen. De familieleden van zwangere vrouwen kwamen me smeken om voor hun vrouwen, zussen of dochters te zorgen. Ik was toen zelf ook zwanger, maar ik liep de lange afstanden, omdat ik wist dat ik de enige vroedvrouw in de hele omgeving was.”
Met wat draad en een scheermesje in kokend water
Later die dag staat Intassar de bevalling van de tienervrouw bij. Met wat draad en een scheermesje gesteriliseerd in kokend water, knoopt Intissar de navelstreng van de pasgeborene vast, knipt hem door, wikkelt de baby in een witte doek en geeft hem aan de kersverse oma. Op dezelfde namiddag helpt ze met de bevalling van nog eens drie baby's, die allemaal thuis verlost worden.
"Als het aan mij lag zou ik die bevallingen thuis niet hebben begeleid - ik was echt bang voor bloedingen na de bevalling", zegt Intissar. "Vandaag adviseer ik vrouwen om in het ziekenhuis te bevallen, daar is alles aanwezig voor een veilige bevalling. De toestand van een zwangere vrouw kan snel verslechteren, of ze kan complicaties hebben en een keizersnede nodig hebben. Het ziekenhuis is veel veiliger".
Twee jaar later, twee kraamklinieken
Meer dan twee jaar later is de strijd om Mosoel officieel voorbij en komt het normale leven langzaam terug in de stad. Maar de gezondheidszorg herstelt zeer traag. Veel van het medisch personeel is Mosoel ontvlucht tijdens de gevechten. Moeders en baby's hebben nog steeds moeite om de juiste zorg te vinden.
Intissar werkt nu in Al Rafadain, de kleinste van de twee gratis kraamklinieken van Artsen Zonder Grenzen in West-Mosoel. Ze maakt deel uit van een team van vroedvrouwen en gynaecologen die eenvoudige bevallingen bijstaan en vrouwen met complicaties of die een keizersnede nodig hebben, doorverwijzen naar de grotere kraamkliniek in Nablus, op 10 minuten verderop in de straat.
Assia: "bij elke bevalling was ik bang voor de veiligheid van mijn baby"
De eerste patiënt van de ochtend is de 32-jarige Assia. Op één of andere manier slaagt ze erin om te glimlachen tussen haar weeën door. Dit is niet haar eerste baby. Zoals veel vrouwen in Mosoel beviel ze in de afgelopen vijf jaar thuis - niet haar eigen keuze, maar een pure noodzaak.
"Ik ben drie keer thuis bevallen. Door het conflict met IS was het erg gevaarlijk om het huis te verlaten en naar buiten te gaan. Ik moest wel thuis bevallen.”, legt Assia uit. “De wegen waren geblokkeerd, we hadden geen garanties om te geraken waar we moesten zijn. Bij elke bevalling was ik bang, bang voor de veiligheid van mijn baby en voor mezelf".
Enkel dure echo’s
Hoewel er de laatste jaren geen officiële cijfers over het aantal thuisbevallingen zijn, vertellen patiënten in onze kraamafdelingen vaak vergelijkbare verhalen. Zelfs vrouwen die al eerder een keizersnede hebben ondergaan en daardoor een groot risico op complicaties lopen, bevallen vaak thuis, omdat ze de ziekenhuiskosten niet kunnen betalen of omdat hun familie het beter vindt om thuis te bevallen, in het bijzijn van een – vaak ongekwalificeerde – traditionele verloskundige.
De meeste zwangere vrouwen in Mosoel krijgen geen prenatale zorg, zelfs niet als ze in een privékliniek een echo hebben betaald. "Geen enkele van de vrouwen die wij in onze kraamkliniek opnemen, heeft goede prenatale zorg gehad. We hebben vaak geen idee hoe de zwangerschap tot dusver is verlopen wanneer ze bij ons aankomen", zegt Emily Wambugu, een vroedvrouw uit Kenia. Met meer dan 20 ervaring bij Artsen Zonder Grenzen, werkt ze nu in Mosoel. "Die vrouwen worden vaak overgehaald om dure echografieën in privéklinieken te betalen, maar krijgen daarna geen echte prenatale zorg - zelfs geen vaccinaties of vitaminen. Het lijkt het er sterk op dat deze klinieken profiteren van de situatie waarin de zwangere vrouwen zich bevinden en weinig meer doen dan hen het geslacht van hun ongeboren baby vertellen.”
Zowel tienermoeders als veertigers bevallen bij ons
Veel vrouwen die in onze kraamklinieken in Mosoel bevallen, komen uit gezinnen die het financieel moeilijk hebben. Door de hoge werkloosheid in de stad kunnen veel gezinnen zich niet eens genoeg voedsel of huisvesting veroorloven. Sommige aanstaande moeders hebben duidelijk last van ondervoeding.
De jongste moeders die we opnemen, zijn in hun vroege tienerjaren; de oudste zijn veertigers en soms zwanger van hun veertiende of vijftiende baby. Zowel tienervrouwen van wie het lichaam nog niet klaar is voor de bevalling, als de oudere vrouwen die bevallen zijn van meer dan 10 baby's, lopen een zeer hoog risico op complicaties tijdens de zwangerschap, tijdens de bevalling zelf, of vlak daarna.
"We volgen onze zwangere vrouwen van dichtbij op, zodat complicaties zoals zwangerschapsdiabetes, bloedarmoede en pre-eclampsie kunnen worden herkend en behandeld voordat ze levensbedreigend worden", zegt Wambugu. "Ook na de bevalling volgen we ze verder op, om bijvoorbeeld bloedingen te kunnen opvangen. We geven ze daarna ook heel veel informatie mee hoe ze voor hun baby kunnen zorgen en hoe hun lichaam kan herstellen na de geboorte.”
Sanaa: "ik kan niet wachten om met mijn baby naar huis te gaan"
Sanaa is 41 jaar en is zeer jong getrouwd. "Ik was pas 14 of 15 jaar oud, ik wist niet eens wat zwanger zijn betekende," zegt ze. Sanaa heeft een geschiedenis van moeilijke zwangerschappen. Ze had zes miskramen, waarvan twee in een late stadium van de zwangerschap. Ze voelt zich getraumatiseerd "Na die miskramen heb ik een complex ontwikkeld", zegt ze. "Ik wilde geen kinderen meer krijgen - ik wilde die pijn nooit meer herbeleven.”
Vijfentwintig jaar na de geboorte van haar eerste kind is ze pas weer bevallen - via een keizersnede. Ze besloot dat deze baby haar laatste werd. Na de bevalling heeft ze kleine ingreep ondergaan: ze liet haar eileiders vastbinden zodat ze nooit nog zwanger kan raken. "Ik heb nu vijf meisjes en drie jongens. Ik kan niet wachten om terug naar huis te gaan met mijn nieuwe baby."
Onze kraamklinieken in West-Mosoel
In 2017 hebben we een gespecialiseerde kraamafdeling geopend in het ziekenhuis van Nablus, in West Mosoel, om veilige, hoogwaardige en gratis kraam- en neonatale zorg te kunnen bieden. In juli 2019 openden we een tweede, kleinere kraamkliniek in Al Rafadain, ook in West-Mosoel. Daar staan we eenvoudige bevallingen bij en voorzien we eveneens neonatale zorg.
In de twee kraamklinieken werken bijna uitsluitend vrouwen: geschoold en getraind Iraaks personeel in samenwerking met internationale vroedvrouwen met tonnen ervaring. Samen brengen ze wekelijks bijna 170 baby’s ter wereld. De teams bieden ook zorg aan zieke en premature pasgeborenen, doen aan gezinsplanning en geven gynaecologische consultaties. Tot dusver hebben onze vroedvrouwen en gynaecologen in Mosoel 5.176 vrouwen bijgestaan tijdens de bevalling.
