Een reddingslijn voor aanstaande moeders aan de westkust van Jemen

“Ik zei tegen mijn man dat ik een bevalling niet meer zou overleven, omdat ik diabetes heb,” vertelt Negah Abdallah Ali, die net haar gezonde baby Ashraf ter wereld heeft gebracht op de kraamafdeling van Artsen Zonder Grenzen (AZG) in het algemeen ziekenhuis van Mocha.

Hier aan de westkust van Jemen is het een zonnige maandagmiddag. Buiten is het een zware 35 graden, maar binnen in de kraamkamer voelen Negah en de andere moeders een kalmerend briesje van de airconditioning. Vanuit het raam kunnen de patiënten het opzwellende ritme van de Rode Zee net achter het ziekenhuis zien.

Negah is 35 en heeft niet alleen diabetes, maar ook een hoge bloeddruk. Beide aandoeningen verhogen de risico's die gepaard gaan met zwangerschap en bevalling. Negah is een van de duizenden vrouwen die tijdens de zwangerschap naar de kraamkliniek van AZG komen. Zoals in de meeste landen waar conflicten woeden, is de gezondheidszorg in Jemen ingestort. Dit maakt vrouwen en kinderen extra kwetsbaar voor gezondheidscomplicaties. In Mokka komt dit onder andere tot uiting in de onbeschikbaarheid van diensten voor zwangere vrouwen.

“Wij zijn de enige 24/7 kraam- en kinderafdelingen in het hele gebied aan de westkust, dat iets meer dan een half miljoen mensen omvat,” zegt Ann Van Haver, activiteitsmanager verloskundigen bij AZG.

In juli 2024 integreerde AZG onze kraamafdeling in het algemeen ziekenhuis Mocha. Hierdoor konden we onze diensten uitbreiden, onder andere door de opening van de nieuwe afdeling voor uitgebreide verloskundige en neonatale zorg. Vandaag heeft de kraamafdeling 28 bedden voor bevallingen en kraambed, inclusief bedden voor neonatale en intensieve zorg. Voor deze verhuizing verleende AZG kraamzorg vanuit een veldhospitaal dat in 2022 was opgezet in Mocha.

De westkust van Jemen is een landelijk gebied met frontlinies in het noorden en oosten. Vrouwen met een hoog risico of een gecompliceerde zwangerschap moeten soms drie uur rijden om het ziekenhuis in Mokka te bereiken. Naar verwachting zal 15% van de bevallingen verloskundige complicaties hebben die fataal kunnen zijn, als ze niet tijdig worden behandeld.

De risico's en complicaties waar vrouwen in dit gebied mee te maken krijgen, zijn gemakkelijk te voorkomen, maar zonder consistente en toegankelijke prenatale en postnatale zorg wordt een zwangerschap gevaarlijker.

“Er zijn zoveel uitdagingen voor moeders in Jemen en de meeste daarvan hebben te maken met de oorlog, waardoor de toegang tot de weinige overgebleven gezondheidscentra te ingewikkeld is”, zegt Altaf Al Wahidi, een 28-jarige verloskundige bij de AZG-kliniek. “Daarom is de locatie van deze kraamkliniek zo cruciaal, we bestrijken een groot gebied van de westkust.”

De complicaties die vrouwen ervaren, kunnen door het ziekenhuis en zijn personeel worden aangepakt als de patiënten op tijd komen. Ann Van Haver dringt er echter op aan dat de eerste lijn van zorg dichter bij huis beschikbaar moet zijn. Gezien de bevolking van de westkust zullen er naar verwachting ongeveer 1300 vrouwen per maand bevallen. 

“Ongeveer 250 vrouwen bevallen nu bij ons”, zegt Van Haver. “Er zijn dus nog duizend andere bevallingen per maand ergens anders. En vandaag de dag is dat niet in gezondheidsfaciliteiten. En daardoor zien we veel meer complicaties die invasieve behandelingen vereisen.”

Er zijn veel factoren die een vrouw belemmeren om een ziekenhuis aan de westkust te bereiken: voortdurende ontheemding door het conflict, veel controleposten langs de wegen, erbarmelijke economische omstandigheden en de noodzaak om formele toestemming van een mannelijk familielid te krijgen voor elke medische handeling, waaronder een keizersnede. Hierdoor hebben aanstaande moeders weinig andere keuze dan te bevallen in een onveilige omgeving, met gevaar voor eigen leven en dat van hun baby.

Fatema, van wie de naam is veranderd om haar identiteit te beschermen, is 16 jaar oud. Ze ging naar het ziekenhuis zodra ze dacht dat haar bevalling begon, maar die vorderde niet. Een paar uur later keerde ze terug naar huis, om vervolgens plotseling thuis te bevallen met de hulp van haar moeder.

“De bevalling verliep goed en de baby is in orde, maar ik had daarna wel wat bloedverlies,” vertelt Fatema. “s Ochtends ging ik terug naar het ziekenhuis, waar ik de juiste medische zorg kreeg om het bloeden te stoppen. Ik ben blij en opgelucht dat de pijn weg is en dat ik snel ontslagen zal worden om mijn baby te ontmoeten.”

Terug in de kamer na de bevalling krijgt Negah bezoek van gezondheidsvoorlichtster Bashira Seqek, die haar informatie geeft over de giftigheid van paracetamol, de voordelen van borstvoeding en gezinsplanning. Ondertussen houdt haar man Ali Abdallah Ali op de gang hun één dag oude zoontje vast met trots in zijn ogen.