Slaapziekte

Menselijke Afrikaanse trypanosomiasis, beter bekend als ‘slaapziekte’, is een dodelijke parasitaire ziekte die wereldwijd miljoenen mensen bedreigt, vooral in Afrika ten zuiden van de Sahara.

Er bestaan twee vormen van trypanosomiasis: de meest voorkomende (negentig procent van de gevallen) is trypanosomiasis door de eencellige parasiet Trypanosoma brucei gambiense, die voorkomt in Centraal- en West-Afrika. De tweede vorm, veroorzaakt door Trypanosoma brucei rhodesiense, komt voor in Oost-Afrika.

Eén van de belangrijkste symptomen in een vergevorderd ziektestadium zijn stoornissen van het centrale zenuwstelsel die kunnen leiden tot slaperigheid – vandaar de naam van de aandoening. Zonder behandeling kent de ziekte altijd een fatale afloop.

BESMETTING VIA TSEETSEEVLIEG

De parasiet wordt overgedragen op de mens door een beet van de tseetseevlieg, die eerst besmet is geraakt via contact met de mens of met dieren die drager zijn van de parasiet. Slechts bepaalde soorten tseetseevliegen kunnen de ziekte overbrengen.

In het eerste ziektestadium verspreidt de parasiet zich in de lymfevaten en de bloedsomloop. De patiënt krijgt koorts, gezwollen halsklieren, lever en milt, en gezichtsoedeem.

Het tweede ziektestadium tast het centrale zenuwstelsel aan. De patiënt krijgt slaapstoornissen die evolueren naar een verstoorde waak-slaapcyclus. Er kunnen ook gedrags-, gevoels- en motorische stoornissen optreden. Zonder behandeling leidt de ziekte tot slaperigheid, coma en uiteindelijk de dood.

NIEUWE MEDICATIE TEGEN SLAAPZIEKTE

De ziekte is relatief gemakkelijk te behandelen in het eerste stadium, maar moeilijk te diagnosticeren, aangezien symptomen als koorts en algemene zwakte niet voldoende specifiek zijn. Het tweede stadium kan alleen correct gediagnosticeerd worden via een lendenpunctie en een pijnlijke, zware en toxische behandeling.

In 2009 werd een nieuwe behandeling, NECT genaamd (therapeutische combinatie van nifurtimox en eflornithine), toegevoegd aan de lijst van basisgeneesmiddelen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Ook al gaat het om een essentiële vooruitgang, toch is er nog verder onderzoek nodig om de behandeling te verbeteren en betaalbaar te houden.

Het tevoren gebruikte geneesmiddel, melarsoprol, is immers op basis van arsenicum. Het was in ongeveer vijf procent van de gevallen dodelijk en veroorzaakte ernstige allergische reacties.