België is zowel een eindbestemming als een doorgangsland voor asielzoekers en mensen die migreren.
In 2024 vroegen bijna 40.000 mensen internationale bescherming aan aan in België, het hoogste aantal sinds de migratiecrisis van 2015.
De regering is er echter niet in geslaagd om iedereen de huisvesting en andere diensten te bieden waar ze recht op hebben.
Als gevolg daarvan werden duizenden asielzoekers gedwongen om maandenlang op straat in kampen, op parkeerplaatsen of in kraakpanden te slapen; sommigen waren op de vlucht voor conflicten, anderen leden onder marteling of vervolging vanwege hun politieke overtuiging of seksuele geaardheid.
Toegenomen onzekerheid en gevolgen voor de gezondheid van mensen zonder papieren
Sommige van de tienduizenden migranten zonder papieren in het hele land worden geconfronteerd met obstakels bij de toegang tot huisvesting en gezondheidszorg. Deze mensen worden steeds kwetsbaarder voor ziekten en hun geestelijke gezondheid gaat achteruit , wat kan leiden depressies en posttraumatische stressstoornissen.
Toegenomen onzekerheid en gevolgen voor de gezondheid van mensen zonder papieren
Sommige van de tienduizenden migranten zonder papieren in het hele land worden geconfronteerd met obstakels bij de toegang tot huisvesting en gezondheidszorg. Deze mensen worden steeds kwetsbaarder voor ziekten en hun geestelijke gezondheid gaat achteruit en resulteert in depressie en posttraumatische stressstoornis.
Artsen Zonder Grenzen biedt al jaren medische en humanitaire hulp aan asielzoekers en migranten in uitsluitingssituaties die weinig of geen steun krijgen van de staat of andere actoren.
We lobbyen ook bij de Belgische autoriteiten voor een eerlijker en humaner opvangbeleid dat in overeenstemming is met de nationale wetgeving en internationale verdragen en conventies.
We pleiten voor effectieve toegang tot gezondheidszorg en andere sociale basisvoorzieningen voor alle individuen - ongeacht hun administratieve status.
AZG integreert bemiddeling in haar aanpak om de negatieve effecten van taalbarrières en socio-culturele verschillen te verzachten.
Onze gezondheidswerkers streven ernaar om de communicatie tussen verzorgers en zorggebruikers te verbeteren door duidelijkere uitwisselingen te vergemakkelijken. Het resultaat is een betere interpretatie van informatie, een betere therapietrouw en een grotere betrokkenheid bij het zorgproces.
Een meertalig en multicultureel team
AZG heeft momenteel zeven gezondheidsbevorderaars, afkomstig uit Burundi, Algerije, Marokko, Ethiopië en Eritrea.
De teamleden spreken acht verschillende talen (Engels, Frans, Kirundi, Swahili, Arabisch, Amhaars, Tigrinya en Oromifa) en werken met de verschillende gemeenschappen onder de migranten.
Ismail Mohamed moest in 2015 zijn land, Eritrea, ontvluchten. Tijdens zijn schrijnende reis kreeg hij te maken met opsluiting, ziekte, geweld en een gevaarlijke oversteek van de Middellandse Zee.
Hij vond hoop in België, waar hij anderhalf jaar als gezondheidswerker voor AZG werkte: “Vluchtelingen en mensen die migreren, dragen bij aan de economie en ontwikkeling van het land waarin ze leven. We willen gewoon een toekomst opbouwen".
In België zijn de overheidsdiensten niet in staat om onderdak te bieden aan alle mensen die bescherming zoeken of om aan al hun medische behoeften te voldoen.
Het Brusselse opvangnetwerk telt ongeveer 36.000 plaatsen. Dit is onvoldoende om het aantal mensen die internationale bescherming zoeken (meer dan 39.600 in 2024) aan te kunnen.
Duizenden migranten zijn dakloos en wachten op onderdak
Elke maand staan bijna 3.000 van hen op een officiële wachtlijst voor toegang tot het opvangnetwerk, inclusief accommodatie, via Fedasil (het federale agentschap voor de opvang van asielzoekers), met vertragingen van enkele maanden.
Deze situatie dwingt honderden van deze mensen om op straat of in kraakpanden te leven, wat een ernstige impact heeft op hun mentale en fysieke gezondheid.
2021 markeerde het begin van de opvangcrisis, maar dit is niet langer een crisis: het is eerder het resultaat van een opzettelijk inhumaan en vernederend beleid.
AZG roept beleidsmakers op om onderdak en effectieve toegang tot gezondheidszorg te garanderen voor alle migranten en onderstreept de huidige humanitaire en gezondheidsnood.
Artsen Zonder Grenzen blijft vechten tegen de onmenselijke behandeling van asielzoekers en het opzettelijk vernederende beleid van de autoriteiten, en roept op tot een aanzienlijke verhoging van de opvangcapaciteit.
Artsen Zonder Grenzen biedt sinds de jaren 2000 medische en humanitaire hulp aan asielzoekers en mensen met een migratieachtergrond.
Vanaf 2015 zijn onze inspanningen meer gericht op het beheersen van de Europese migratiecrisis na de komst van vluchtelingen uit Syrië en andere landen.
In 2020, aan het begin van de COVID-19 pandemie, lanceerden we onze grootste operatie ooit in België om de meest kwetsbare mensen te ondersteunen, en sinds 2021 bieden we diensten aan asielzoekers en migranten die getroffen zijn door de 'opvangcrisis'.
Context
Naast de pandemie, die de meest kwetsbaren onevenredig blijft treffen, is de situatie van asielzoekers en migranten aanzienlijk verslechterd: steeds meer kinderen van nieuwkomers, alsook jongeren leven alleen op straat, vooral in gebieden rond treinstations.
Asielzoekers kunnen hun aanvraag niet meer registreren en worden niet meer opgevangen.
In december werden honderden asielzoekers gedwongen om letterlijk dagenlang in de vrieskou voor het Fedasil-centrum, beter bekend als “Petit-Château”, te staan om internationale bescherming aan te vragen.
De Belgische staat is verplicht om deze aanvragen te behandelen, maar de autoriteiten hebben dit vaak nagelaten. Dit was het begin van de meest recente “opvangcrisis”.
Operationele activiteiten
• Tijdens de winter van 2021 openden we een noodopvang- en zorgcentrum voor de meest kwetsbaren in Brussel om mensen die positief testten op COVID-19 te isoleren en te verzorgen.
• We ondersteunden de nationale vaccinatiecampagne voor alle kwetsbare personen.
• Onze teams zetten ook hun activiteiten voort in de “Humanitaire Hub”, waar ze geestelijke gezondheidszorg bieden aan asielzoekers en migranten.
• We openden een noodopvangcentrum met 80 bedden voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, omdat degenen die geen asiel aanvroegen geen hulp kregen. In dit centrum kregen ze toegang tot verschillende diensten, waaronder sociale bijstand, medische en psychologische zorg en recreatieve activiteiten, evenals kost en inwoning.
Context
In 2022 bereikte de situatie van migranten en asielzoekers in België een kritiek punt: 8.000 van hen, onder wie jonge kinderen, leefden op straat zonder enige ondersteuning.
Niet-begeleide gezinnen en minderjarigen worden niet langer systematisch opgevangen, een ongeziene situatie.
In januari werd de overheid voor het eerst voor de rechtbank veroordeeld, na een actie van AZG en negen andere organisaties tegen de Belgische staat en Fedasil. Zelfs het Europees Hof voor de Rechten van de Mens riep de autoriteiten vervolgens tot de orde.
In december bereikte het aantal individuele veroordelingen 7.500. De rechtbank veroordeelde ook de betaling van dagelijkse dwangsommen, maar meer dan 1,7 miljoen euro aan dwangsommen zijn vandaag nog steeds niet betaald.
AZG en andere organisaties organiseerden een sit-in in het kantoor van premier Alexander De Croo om te eisen dat de federale crisisbeheersingsfase zou worden opgestart en dat er 1.000 opvangplaatsen beschikbaar zouden worden gesteld.
Er werd echter geen beslissing genomen.
Operationele activiteiten
• Opening van een tijdelijke kliniek voor het registratiecentrum van de Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel. We behandelden veel ziekten die verband houden met slechte leefomstandigheden.
• Na de ontdekking van gevallen van difterie onder onze patiënten, lanceerden we een vaccinatiecampagne gericht op deze ziekte en op polio (kinderverlamming).
• Voortzetting van het werk in de Humanitaire Hub.
• Overdracht van het beheer van het centrum voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, dat in 2021 opengaat, aan het Rode Kruis.
• Onze outreach teams verzorgden 4.760 medische consulten en activiteiten voor gezondheidsbevordering en ziektepreventie en -bestrijding voor daklozen en migranten die in kraakpanden en andere hostels wonen.
Context
De Belgische overheid is haar wettelijke verplichtingen blijven negeren. Het gaat hier niet langer om een “crisis”, maar om een opzettelijk onmenselijk en mensonterend beleid.
Tegen het einde van het jaar waren de autoriteiten meer dan 9.000 keer veroordeeld voor de rechtbank.
Het is een humanitaire noodsituatie, met duizenden mensen die maandenlang wachten op toegang tot huisvesting en andere sociale basisvoorzieningen waar ze recht op hebben.
In augustus kondigde de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Nicole de Moor, aan alleenstaande mannelijke asielzoekers uit te sluiten van de Belgische opvang.
In samenwerking met partners heeft AZG een beroep gewonnen tegen de Belgische staat wegens het niet nakomen van zijn verplichtingen om asielzoekers op te vangen. De beslissing werd uiteindelijk opgeschort, maar wordt nog steeds toegepast op het terrein, in de dagelijkse praktijk.
Operationele activiteiten
• AZG zette haar samenwerking met andere ngo's voort in de Brusselse “Humanitaire Hub” waar we activiteiten verzorgden op het vlak van geestelijke gezondheidszorg.
• Onze outreach teams verleenden medische bijstand en psychologische zorg aan daklozen, asielzoekers en migranten die in kraakpanden, kampen en andere precaire situaties leven. Aan het einde van het jaar stopten we met de individuele psychologische consulten die we in onze kliniek uitvoerden en verwezen we patiënten die nog follow-up nodig hadden door naar lokale spelers.
• Doorgaan met het bevorderen van de gezondheid en het voorkomen en bestrijden van infecties in deze huishoudens, evenals het opzetten van een tweede inhaalvaccinatiecampagne.
• Oprichting van een netwerk van vrijwillige artsen zodat migranten in administratieve detentiecentra via hun bezoeken een tweede medische mening kunnen krijgen.
Context
De regering heeft een ontwerp van migratiewet gepresenteerd zonder mechanismen om de verzadiging van het opvangnetwerk aan te pakken, ook al staan er honderden asielzoekers op de wachtlijst (bijna 3000 in december 2024).
Tegelijkertijd hebben de rechtbanken de NGO's toestemming gegeven om beslag te leggen op de rekeningen van Fedasil: 2,9 miljoen euro om de dwangsommen te betalen die verschuldigd zijn in het kader van de gerechtelijke procedure. Praktisch gezien is dit echter onmogelijk.
Tegen het einde van het jaar was de Belgische staat al zo'n 10.000 keer veroordeeld voor de rechtbank.
Artsen Zonder Grenzen heeft in de loop van het jaar haar pleitbezorging geïntensiveerd, door te vragen om een adequate toegang tot zorg voor iedereen en door de Belgische autoriteiten op te roepen om de nationale en internationale wetgeving op het gebied van bescherming te respecteren.
We hebben ook het Migratiepact van de EU aan de kaak gesteld, dat opteert voor een uitsluitingsbeleid dat eerder gericht is op afschrikking en geweld dan op de waardigheid en veiligheid van individuen.
Nu de winter voor de deur staat, hebben de leden van de Humanitarian Hub en hun partners, waaronder AZG, de noodklok geluid over het structurele gebrek aan noodopvang, waardoor al veel mensen dakloos zijn geworden: we hebben erop gewezen dat er elke dag, naast honderden mannen, nu ook vrouwen en hun kinderen zijn die op straat leven en slapen.
Operationele activiteiten
De “Humanitaire Hub” verlaten en de “onzichtbaren” ondersteunen
Na zeven jaar heeft AZG in april de “Humanitaire Hub” verlaten en haar activiteiten overgedragen aan Médecins du Monde. Deze verandering heeft ons de kans gegeven om in andere, meer marginale omgevingen te gaan werken en mensen te bereiken die niet naar hulpcentra gaan: ons doel is om de “onzichtbaren” te bereiken en mensen die weinig of geen steun krijgen van de autoriteiten en andere maatschappelijke organisaties.
Ons werk voortzetten
Onze teams helpen momenteel asielzoekers en migranten die zich in een situatie van uitsluiting bevinden als gevolg van een precaire administratieve status, bijzondere kwetsbaarheden of hiaten in de dienstverlening.
Onze focus ligt op :
• niet-begeleide minderjarigen
• mensen die op straat leven, in kraakpanden of andere tijdelijke accommodatie in ongezonde omstandigheden
• mensen in administratieve detentiecentra
• mensen die worden getroffen door mogelijke noodsituaties, zoals een pandemie, een massale toestroom van migranten of een natuurramp.
Context
Naast de pandemie, die de meest kwetsbaren onevenredig blijft treffen, is de situatie van asielzoekers en migranten aanzienlijk verslechterd: steeds meer kinderen van nieuwkomers, alsook jongeren leven alleen op straat, vooral in gebieden rond treinstations.
Asielzoekers kunnen hun aanvraag niet meer registreren en worden niet meer opgevangen.
In december werden honderden asielzoekers gedwongen om letterlijk dagenlang in de vrieskou voor het Fedasil-centrum, beter bekend als “Petit-Château”, te staan om internationale bescherming aan te vragen.
De Belgische staat is verplicht om deze aanvragen te behandelen, maar de autoriteiten hebben dit vaak nagelaten. Dit was het begin van de meest recente “opvangcrisis”.
Operationele activiteiten
• Tijdens de winter van 2021 openden we een noodopvang- en zorgcentrum voor de meest kwetsbaren in Brussel om mensen die positief testten op COVID-19 te isoleren en te verzorgen.
• We ondersteunden de nationale vaccinatiecampagne voor alle kwetsbare personen.
• Onze teams zetten ook hun activiteiten voort in de “Humanitaire Hub”, waar ze geestelijke gezondheidszorg bieden aan asielzoekers en migranten.
• We openden een noodopvangcentrum met 80 bedden voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, omdat degenen die geen asiel aanvroegen geen hulp kregen. In dit centrum kregen ze toegang tot verschillende diensten, waaronder sociale bijstand, medische en psychologische zorg en recreatieve activiteiten, evenals kost en inwoning.
Context
In 2022 bereikte de situatie van migranten en asielzoekers in België een kritiek punt: 8.000 van hen, onder wie jonge kinderen, leefden op straat zonder enige ondersteuning.
Niet-begeleide gezinnen en minderjarigen worden niet langer systematisch opgevangen, een ongeziene situatie.
In januari werd de overheid voor het eerst voor de rechtbank veroordeeld, na een actie van AZG en negen andere organisaties tegen de Belgische staat en Fedasil. Zelfs het Europees Hof voor de Rechten van de Mens riep de autoriteiten vervolgens tot de orde.
In december bereikte het aantal individuele veroordelingen 7.500. De rechtbank veroordeelde ook de betaling van dagelijkse dwangsommen, maar meer dan 1,7 miljoen euro aan dwangsommen zijn vandaag nog steeds niet betaald.
AZG en andere organisaties organiseerden een sit-in in het kantoor van premier Alexander De Croo om te eisen dat de federale crisisbeheersingsfase zou worden opgestart en dat er 1.000 opvangplaatsen beschikbaar zouden worden gesteld.
Er werd echter geen beslissing genomen.
Operationele activiteiten
• Opening van een tijdelijke kliniek voor het registratiecentrum van de Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel. We behandelden veel ziekten die verband houden met slechte leefomstandigheden.
• Na de ontdekking van gevallen van difterie onder onze patiënten, lanceerden we een vaccinatiecampagne gericht op deze ziekte en op polio (kinderverlamming).
• Voortzetting van het werk in de Humanitaire Hub.
• Overdracht van het beheer van het centrum voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, dat in 2021 opengaat, aan het Rode Kruis.
• Onze outreach teams verzorgden 4.760 medische consulten en activiteiten voor gezondheidsbevordering en ziektepreventie en -bestrijding voor daklozen en migranten die in kraakpanden en andere hostels wonen.
Context
De Belgische overheid is haar wettelijke verplichtingen blijven negeren. Het gaat hier niet langer om een “crisis”, maar om een opzettelijk onmenselijk en mensonterend beleid.
Tegen het einde van het jaar waren de autoriteiten meer dan 9.000 keer veroordeeld voor de rechtbank.
Het is een humanitaire noodsituatie, met duizenden mensen die maandenlang wachten op toegang tot huisvesting en andere sociale basisvoorzieningen waar ze recht op hebben.
In augustus kondigde de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Nicole de Moor, aan alleenstaande mannelijke asielzoekers uit te sluiten van de Belgische opvang.
In samenwerking met partners heeft AZG een beroep gewonnen tegen de Belgische staat wegens het niet nakomen van zijn verplichtingen om asielzoekers op te vangen. De beslissing werd uiteindelijk opgeschort, maar wordt nog steeds toegepast op het terrein, in de dagelijkse praktijk.
Operationele activiteiten
• AZG zette haar samenwerking met andere ngo's voort in de Brusselse “Humanitaire Hub” waar we activiteiten verzorgden op het vlak van geestelijke gezondheidszorg.
• Onze outreach teams verleenden medische bijstand en psychologische zorg aan daklozen, asielzoekers en migranten die in kraakpanden, kampen en andere precaire situaties leven. Aan het einde van het jaar stopten we met de individuele psychologische consulten die we in onze kliniek uitvoerden en verwezen we patiënten die nog follow-up nodig hadden door naar lokale spelers.
• Doorgaan met het bevorderen van de gezondheid en het voorkomen en bestrijden van infecties in deze huishoudens, evenals het opzetten van een tweede inhaalvaccinatiecampagne.
• Oprichting van een netwerk van vrijwillige artsen zodat migranten in administratieve detentiecentra via hun bezoeken een tweede medische mening kunnen krijgen.
Context
De regering heeft een ontwerp van migratiewet gepresenteerd zonder mechanismen om de verzadiging van het opvangnetwerk aan te pakken, ook al staan er honderden asielzoekers op de wachtlijst (bijna 3000 in december 2024).
Tegelijkertijd hebben de rechtbanken de NGO's toestemming gegeven om beslag te leggen op de rekeningen van Fedasil: 2,9 miljoen euro om de dwangsommen te betalen die verschuldigd zijn in het kader van de gerechtelijke procedure. Praktisch gezien is dit echter onmogelijk.
Tegen het einde van het jaar was de Belgische staat al zo'n 10.000 keer veroordeeld voor de rechtbank.
Artsen Zonder Grenzen heeft in de loop van het jaar haar pleitbezorging geïntensiveerd, door te vragen om een adequate toegang tot zorg voor iedereen en door de Belgische autoriteiten op te roepen om de nationale en internationale wetgeving op het gebied van bescherming te respecteren.
We hebben ook het Migratiepact van de EU aan de kaak gesteld, dat opteert voor een uitsluitingsbeleid dat eerder gericht is op afschrikking en geweld dan op de waardigheid en veiligheid van individuen.
Nu de winter voor de deur staat, hebben de leden van de Humanitarian Hub en hun partners, waaronder AZG, de noodklok geluid over het structurele gebrek aan noodopvang, waardoor al veel mensen dakloos zijn geworden: we hebben erop gewezen dat er elke dag, naast honderden mannen, nu ook vrouwen en hun kinderen zijn die op straat leven en slapen.
Operationele activiteiten
De “Humanitaire Hub” verlaten en de “onzichtbaren” ondersteunen
Na zeven jaar heeft AZG in april de “Humanitaire Hub” verlaten en haar activiteiten overgedragen aan Médecins du Monde. Deze verandering heeft ons de kans gegeven om in andere, meer marginale omgevingen te gaan werken en mensen te bereiken die niet naar hulpcentra gaan: ons doel is om de “onzichtbaren” te bereiken en mensen die weinig of geen steun krijgen van de autoriteiten en andere maatschappelijke organisaties.
Ons werk voortzetten
Onze teams helpen momenteel asielzoekers en migranten die zich in een situatie van uitsluiting bevinden als gevolg van een precaire administratieve status, bijzondere kwetsbaarheden of hiaten in de dienstverlening.
Onze focus ligt op :
• niet-begeleide minderjarigen
• mensen die op straat leven, in kraakpanden of andere tijdelijke accommodatie in ongezonde omstandigheden
• mensen in administratieve detentiecentra
• mensen die worden getroffen door mogelijke noodsituaties, zoals een pandemie, een massale toestroom van migranten of een natuurramp.
